İnternet üzerinden yayın yapan yurtiçi ve yurtdışı televizyon kanallarına RTÜK denetimi getirildi. Karara göre artık internetten yayın yapmak isteyen kanallar 100 bin, radyolar ise 10 bin TL ödeyecek. RTÜK bu kanalların yayınlarını da sansürleyip yayından kaldırabilecek.. Karara ilk tepki hukukçulardan geldi: Artık internet devri bitti sansürnet dönemi başladı, Muhalif sesler susturulacak..
Radyo ve Televizyon Kurumu (RTÜK), İnternet üzerinden yayın yapan Netflix, BluTV ve Puhutv gibi internet televizyonlarına yeni düzenleme getirdi. Buna göre İnternet üzerinden yayın yapan televizyonların yurtiçi-yurtdışı kaynaklı olanları RTÜK denetimine dahil olacak ve bu kurumların yurtdışı kaynaklı olanları Türkiye’de şirket kurmak zorunda kalacak.
“Radyo, Televizyon ve İsteğe Bağlı Yayınların İnternet Ortamından Sunumu Hakkında Yönetmelik”le yapılan düzenlemeler bugün itibariyle Resmi Gazete'de yayınlanarak yasalaştı.
Yönetmeliğe göre yayınlarını internet üzerinde sunmak isteyen medya hizmet sağlayıcılarının RTÜK'ten yayın lisansı alması gerekiyor.
İNTETTE SANSÜR DÖNEMİ BAŞLIYOR
Radyo ve Televizyon Kurumu'nun (RTÜK) internet üzerinde yayın yapan dijital mecraları denetlemesine yol açan yeni yasa ile ilgili konuşan RTÜK Üyesi İlhan Taşçı, “Artık yazılı ve görsel medya üzerindeki baskının bir türünü internet yayıncılığında da görmeye başlayacağız. Demokles'in kılıcı gibi internet üzerinde de RTÜK kılıcı sallanacak. Netflix'te bundan sonra bol bol bip sesi duyacağız, mozaik göreceğiz” dedi.
RTÜK Üyesi İlhan Taşçı,“Bugün Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelikle internet yayıncılığın mecrasının denetinimini RTÜK yapacak. İnternet yayıncılığı medya dünyasındaki kısırlaşmanın, çölleşmenin ardından gündeme gelmiş ve büyümüştü. Bugün baktığımız zaman anaakım olarak nitelendiren pek çok yayıncıdan daha fazla izleyiciye ulaşan internet yayıncısı var. Bu iktidarı rahatsız ediyor. Yazılı ve görsel basının kontrol altına alındığı, manşetlerin saray tarafından belirlendiği ortamda internetteki özgürlük birilerini çok rahatsız etti. Bu yasanın temel olarak çıkış nedeni budur. Bundan sonra iktidirın belirlediği özgürlük alanı kadar yayıncılık yapılacak. Bu yönetmelik özgürlük alanlarını tıkayan bir denetim aracı olarak tarihe geçecektir. YouTube, Netflix benzeri platformlar artık mevzuatta yapılacak geniş yorumlarla denetlenebilir” dedi.
HUKUKÇULLARDAN TEPKİ YAĞIYOR; MUHALİF YAYINLAR SANSÜRLENECEK!
Karar hukukçuları da ikiye böldü. Bazı hukukçular kararı uzun zamandır denetim boşluğunu giderdiğini savunurken bazıları ise internetten yayın yapan muhalif kanallar için ilerde bir sansür yasasına dönüşebileceğini iddia etti. İstanbul Barosu Başkanı Mehmet Durakoğlu, kararı ifade özgürlüğüne getirilen yeni kısıtlama olarak yorumladı. Ünlü Avukat Celal Ülgen de kararın “İnternet yayıncılığına takılmış bir kelepçe niteliği taşıdığını” söyledi.
“MUHALEFET YAPACAKSA CEZAEVİ BİLGİSİ OLSUN İSTENİYOR”
Karara ilişkin bir değerlendirme yapan İstanbul Barosu Başkanı Mehmet Durakoğlu, bu durumu ifade özgürlüğüne getirilen yeni kısıtlama olarak yorumladı. Durakoğlu, şunları söyledi:
“Türkiye'de ifade özgürlüğünün giderek daralmakta olduğu ve özellikle de Sözcü ve Cumhuriyet davaları ile bütün medya dünyasına verilen gözdağının giderek gözaltılara dönüştüğü yaşanan bir gerçekliktir. Medyanın ‘oluşturulan' ekonomik güçle el değiştirmesi ve giderek sadece muhalif kesimin değil, ana akımın da yok edilmesi karşısında, kendisini ifade etmek isteyen kesimler için elde kalan tek mecra konumundaki internet ortamının da denetim adı altında sansüre tabi tutulması, hak temelli bakış açılarının kabul edebileceği bir sonuç değildir.”
Durakoğlu, “Muhalefet yapacaksa cezaevi bilgisine de sahip olmalarını isteyen, ancak bu şekilde yayıncı hüviyeti kazanabileceği bir paketle karşı karşıyayız” ifadelerini kullandı.
TBMM BİR KEZ DAHA BAYPAS EDİLDİ
Avukat Celal Ülgen, “Kapsamı ve içerdiği konuların daha çok tartışma yaratacağı görünen bu yönetmelik aslında internet yayıncılığına takılmış bir kelepçe niteliği taşımaktadır” diyerek kararı şöyle değerlendirdi: “İnternet ortamındaki özgür yayıncılık frekansa bağlı yayıncılık gibi görülmekte ve RTÜK'ün denetimine geçmektedir. Bu düzenlemenin kanunla değil bir yönetmelik ile olması ayrıca TBMM'nin bir kez daha baypas edilmesine neden olmuştur.”
‘SANSÜR YASASINA DÖNÜŞECEK'
RTÜK'ün denetiminin ilerde iktidar partisini desteklemeyen, muhalif kanallar için sansür yasasına dönüşeceğini belirten, Doç. Dr. Murat Volkan Dülger, “Dünyanın her yerinde bu denetim uygulanıyor. Ancak Türkiye pratiğine baktığımızda tüm dünyada getirilen düzenlemenin yayın politikalarını belirlemek, sansür için, muhalefetin sesini kısmak için kullandığı görülüyor” dedi.
SANSÜR YASASI
“Alınan kararın sansür yasasına dönüşeceğini düşünüyorum” diyen Dülger, şunları kaydetti: “SÖZCÜ gibi internet üzerinden yayın yapan, muhalif olan, iktidar partisini desteklemeyen kanalların hepsini etkileyecektir. İnsanları hukuka aykırı yöntemler bulmaya sevk edecektir ama düşünceyi yok etmek mümkün değil”
‘DENETİM BOŞLUĞU VARDI”
İnternet üzerinden yayın yapan kanallarla ilgili bir denetim boşluğu olduğunu söyleyen Hukukçu Dr. Rezan Epözdemir, “RTÜK denetim ve kontrol mekanizmasını işletmesi, yurt dışında yayın yapan televizyon kanallarının Türkiye'de merkezlerinin bulunması ve RTÜK'ten lisans alma zorunluluğunu olumlu buluyorum. Gerekçesi ise, televizyonlardan farklı olarak internet yayıncılığında bir denetim ve kontrol mekanizmasının olmaması nedeniyle yayınların sınırsız olması ve yer yer suç teşkil edilen görüntün ve ifade yayınlaması olmasıydı. Esas değerlendirilmesi gereken husus RTÜK'ün bunu yaparken dengeyi kurması, ölçülü olması gerçekten hukuk ve adaletin tecellisi için yaptırım sürecini işletmesi temel mesele bu” ifadelerini kullandı.
“MUHALİF GÖRÜŞLER SUSTURULMAYA SİNDİRİLMEYE ÇALIŞILMAMALIDIR”
Yönetmeliğin uygulanma biçiminin düzenlemenin iyi niyetle yapılıp yapılmadığının göstergesi olacağını anlatan Avukat Feyza Altun ise, “Televizyon kanallarının ve gazetelerin son yıllarda karşılaşmış olduğu baskı, sindirme politikaları karşısında internete yönelmiş olması, internetin doğası gereği kolay erişilebilir olması ve sansür mekanizmasının daha az olması hasebiyle tercih edilir olması bu düzenleme ile tekrar sansür tehdidi ile karşı karşıya kalmıştır. Bu yönetmeliğin gelecekte nasıl uygulanacağı, düzenlemenin iyi niyetle yapılıp yapılmadığı konusunda gösterge olacaktır. Anayasa Mahkemesinin basın ve ifade özgürlüğü kararları baz alınarak SÖZCÜ ve benzeri muhalif görüşler susturulmaya sindirilmeye çalışılmamalıdır. Yönetmeliğin ifade özgürlüğünü engelleme yönünde kullanılmaması gerekmektedir” diye konuştu.
‘SANSÜR İKLİMİ YAYGINLAŞACAK’
RTÜK'ün zamanla yürütmenin medya üzerindeki baskı enstrümanlarından biri olduğunu anlatan avukat Abdullah Onur Eyüboğlu, “Sadece internet üzerinden yayınlanmak üzere diziler çekildi kısaca kendi sektörünü oluşturdu. RTÜK'ün ulusal ve yerel yayın yapan televizyon ve radyolar üzerinde mevcut denetim ve sansür uygulamasını internet üzerinden yayın yapan radyo ve televizyonlara da yönelteceğini düşündüğümüzde sansür ikliminin daha da yaygınlaşacağını, çok sesli ve çok renkli olan internet ortamının durağan ve tek düze hale geleceğini öngörmek çok da zor değildir. Yasal düzenleme açısından bakarsak portalların çoğunun yurtdışı kaynaklı olduğunu ve servis sağlayıcıların da yine yurt dışı menşeili olduğunu görürüz. Bu tip platformlar Türkiye Cumhuriyeti yasalarına uymaya zorlanamaz, bu zorlama bu platformların piyasadan çekilmesiyle sonuçlanır. Denetim elbette ki olmalıdır ancak sansürün her türlüsüne karşı birlikte hareket etmemiz gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
SÖZCÜ / Sevgim Begüm YAVUZ / Can ÖZÇELİK / Fatma VURGUN
